Sterven op het toneel
door Christodoulos Panayiotou
Vanavond nodigde Jérôme Bel zijn publiek uit voor de publieke opening van zijn laboratorium in het Centre National de la Danse, waar hij dit seizoen in residentie is. Met een ontwapenende charme en een neonroze pet presenteert de choreograaf graag het truc van zijn gast, de Cyprioot Christodoulos Panayiotou. Verwachtte ik een queer evenement? Ik weet het niet meer, maar de beschrijving had me alvast overtuigd: “voor een lees-performance getiteld Dying on Stage, een meditatie over de theatrale representatie van de dood.”
Kortom: het was een buitengewoon boeiende avond.
Christodoulos Panayiotou deelt met een breder publiek iets wat lijkt op een avond onder vrienden, waarin YouTube via Chrome de magie van een ontmoeting nabootst. En ik bedoel dat zonder ironie. De lecture schuwt zijn Engelse betekenis niet: het is een echte lezing, zorgvuldig opgebouwd, met film- en muziekfragmenten die raak zijn gekozen. Daarin ligt precies de kracht: Panayiotou's reflecties, zijn observaties, zijn fascinaties sluiten op een verbluffende manier aan bij onze eigen gesprekken.
“Oh Jerry, laten we niet om de maan vragen. We hebben de sterren.”
Even vermelden hoe intens het was om Isabelle Guérin de dood van Nikiya te zien dansen in Rudolf Noerejevs La Bayadère (1992), of om Laurent Hilaire te zien mijmeren over Noerejev bij diens laatste stappen op het toneel. In die momenten gebeurt iets belangrijks. De emotie is voelbaar.
Laurent Hilaire tekent met een schouderbeweging het beeld van een broze, verzwakte Noerejev, die via het podium zijn houding van balletster hervindt. Precies die schouderbeweging hadden we enkele dagen eerder nog besproken met vrienden.
Ook even benoemen: de opname van Sarah Bernhardt in Hamlet. Wéér is het in de keuze en de invalshoek dat men Jérôme Bels wens voelt om op zijn beurt te delen.
Een ander opmerkelijk moment: het verschijnen van Big Bird tijdens de herdenkingsdienst van Jim Henson.
Nog gisteren spraken we over het samengaan van tragedie en komedie, over hoe begrafenissen – en dus het toneel – ruimte maken voor die mengvorm.
I am green and it'll do fine, it’s beautiful!
And I think it’s what I want to be.
– Big Bird, It’s not easy being green
En dan is er nog Jean Capeille.
Christodoulos Panayiotou wilde iets toevoegen aan La Bayadère en stelde een alternatief einde voor. Jean Capeille voert het uit zonder muziek, voor een publiek dat opvallend stil blijft. Daar valt zóveel over te zeggen. De danser werpt een kwart seconde lang een blik op het graf van Noerejev – als in een eerbetoon.
Tijdens de rest van zijn optreden draagt hij de blik die Le Clézio aan de schrijver toeschrijft. Behalve als hij de kwaadaardige prinses en Solor aankijkt.
De lucht vult zijn borstkas, tilt hem op. Dat is wat mij altijd naar het toneel heeft getrokken. Daar moeten we het nog eens uitgebreider over hebben. Maar het was kortom een zeldzaam moment, en een uitnodiging tot nadenken.
Links :
Dying on stage | Sterven op het toneel | Morir a escena | Morir en escena | Morir en scèna | Morire in scena | Mourir sur scène
